Η ανδρική υπογονιμότητα μπορεί μερικές φορές να είναι ο μόνος λόγος για ένα ζευγάρι που δεν επιτύγχάνει μια εγκυμοσύνη ή μπορεί να προστεθεί σε μια σειρά αιτιών που συνδέονται με την σύντροφο, πράγμα το οποίο δημιουργεί πολυπλοκότητα στο υπογόνιμο ζευγάρι.

Γι ‘αυτό είναι ζωτικής σημασίας ότι οι άνδρες πρέπει να ελέγχονται για τη γονιμότητα όπως οι γυναίκες. Παρά το γεγονός ότι οι περισσότεροι άνδρες θα ήθελαν να αποφύγουν αυτές τις εξετάσεις, λόγω της αμηχανίας που δημιουργείται από την ίδια τη διαδικασία, ο έλεγχος του άνδρα μπορεί να γλυτώσει τη γυναίκα από μια μακρά σειρά από πολύπλοκες και δαπανηρές εξετάσεις .

Αιτίες

Ανδρικής Υπογονιμότητας

Οι πιο συχνές αιτίες της ανδρικής υπογονιμότητας είναι:

• Σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα
• Λοιμώξεις του γεννητικού , όπως για παράδειγμα χλαμύδια και η γονόρροια μπορεί να είναι αίτια της ανδρικής υπογονιμότητας.

Η γονιμότητα μπορεί να αποκατασταθεί σε αυτές τις περιπτώσεις συχνά από μια αποτελεσματική θεραπεία τέτοιων λοιμώξεων.

Μια άλλη αιτία είναι η απόφραξη λόγω συγγενών ανωμαλιών ή αλλαγής της φυσιολογικής διαδρομής του σπέρματος.

Τραυματισμοί των όρχεων , του προστάτη και της ουρήθρας, μπορεί να προκαλέσουν την ανδρική στειρότητα .Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορούν να διορθωθούν χειρουργικά .

Γενετικές Ασθένειες

Αν και σπάνια συναντιούνται , γενετικές διαταραχές, όπως η κυστική ίνωση ή χρωμοσωμιακές ανωμαλίες μπορούν να προκαλέσουν στειρότητα.

Αυτοάνοσα Νοσήματα

Σε ορισμένες περιπτώσεις , το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται λανθασμένα στα σπερματοζωάρια που τα αντιμετωπίζει σαν ένας ιός που έχει εισέλθει στο σώμα . Αυτή η αυτοάνοση ανταπόκριση μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα του σπέρματος.

Ορμονικές διαταραχές

Ορισμένες ορμονικές διαταραχές που οφείλονται σε αδένες όπως οι όρχεις, η υπόφυση, θυρεοειδής , μπορούν να προκαλέσουν στειρότητα. Μπορούν να διορθωθούν πολλές φορές με τη χορήγηση ορμονικών σκευασμάτων.

Η σεξουαλική δυσλειτουργία

Στυτική δυσλειτουργία ( ανικανότητα) και η πρόωρη εκσπερμάτιση μπορεί να έχουν αρνητική επίδραση στη γονιμότητα.

Η στυτική δυσλειτουργία μπορεί να οφείλεται σε ψυχικά οργανικά αίτια σε λήψη συγκεκριμένων ιδιοσκευασμάτων που λαμβάνονται για άλλες παθήσεις.

Η κιρσοκήλη είναι μια απόφραξη των έσω σπερματικών φλεβών που αναπτύσσεται μέσα στο όσχεο και εμποδίζει τη φυσιολογική ροή του αίματος. Η κιρσοκήλη εμφανίζεται στο 15 % του ανδρικού πληθυσμού και το 40 % των ανδρών αυτών που διενεργούν διαγνωστικές εξετάσεις για τη γονιμότητα εμφανίζουν κάποιου είδους διαταραχή. Αν και αυτή η κατάσταση επηρεάζει την ανδρική γονιμότητα , πρόσφατες μελέτες αμφισβητούν τα ευεργετικά αποτελέσματα της χειρουργικής επέμβασης για διόρθωση της κιρσοκήλης .

Έλεγχος γονιμότητας

Το πρώτο πράγμα που χρειάζεται να κάνετε είναι να δείτε ένα γιατρό, συνήθως έναν ουρολόγο.

Μετά την κλινική εξέταση, ο γιατρός σας θα σας συστήσει πιθανότατα μια ανάλυση σπέρματος ( σπερμοδιάγραμμα ) , η ανάλυση θα αναδείξει την ποιότητα και την ποσότητα των σπερματοζωαρίων στο σπέρμα . Το βιολογικό προϊόν (το σπέρμα) πρέπει να συλλέγεται μέσα σε ένα δωμάτιο στον ίδιο χώρο που θα γίνει και η εκτέλεση της εξέτασης (ιατρείο, διαγνωστικό κέντρο) ή τουλάχιστον κάπου σε μια τοποθεσία που βρίσκεται σε άμεση γειτνίαση , είναι σημαντικό ότι η ανάλυση αυτή πρέπει να διενεργείται το συντομότερο μετά τη λήψη.

Εάν η πρώτη ανάλυση σπέρματος είναι εντός των φυσιολογικών, ο γιατρός σας μπορεί να συστήσει μια δεύτερη ανάλυση σπέρματος για να επιβεβαιωθούν τα αποτελέσματα της πρώτης ανάλυσης. Δύο φυσιολογικά αποτελέσματα επιβεβαιώνουν ότι ο εξεταζόμενος δεν παρουσιάζει σημαντικά προβλήματα γονιμότητας. Αν κάτι στην εξέταση του σπερμοδιαγράμματος φαίνεται μη φυσιολογικό ο γιατρός σας μπορεί να συστήσει πρόσθετες εξετάσεις για να αναδείξει το πρόβλημα. Εν κατακλείδι, αν δεν έχετε ήδη συμβουλευθεί έναν ουρολόγο θα ήταν λόγος να προγραμματίσετε μια ουρολογική εξέταση.

Τα αποτελέσματα των σπερμοδιαγραμμάτων μπορεί να ανδείξει μια σειρά από διαταραχές .

Αυτές περιλαμβάνουν:

• Αζωοσπερμία: Απουσία σπερματοζωαρίων στο σπέρμα ή έλλειψη αναδειξής τους στην ανάλυση
• Ολιγοσπερμία: Χαμηλότερος αριθμός σπερματοζωαρίων από τον αριθμό που θεωρείται φυσιολογικός
• Ασθενοσπερμία: Σπερματοζωάρια μειωμένης κινητικότητας . Αν η κινητικότητα του σπέρματος δεν είναι κατάλληλη , είναι ελάχιστες οι πιθανότητες να γονιμοποιήσει το ωάριο
• Τερατοσπερμία: Διαταραχές της μορφολογίας ( εμφάνιση ) των σπερματοζωαρίων. Αλλάζοντας το σχήμα ή και τη δομή ( μορφολογία ) των σπερματοζωαρίων μπορεί να είναι μια αιτία της υπογονιμότητας.

Όταν πλέον ο γιατρός σας διαπιστώσει κάποια διαταραχή θα προσπαθήσει να προσδιορίσει την αιτία, συνιστώντας εξετάσεις αίματος και ούρων και άλλες διαγνωστικές εξετάσεις .

Παλίνδρομη εκσπερμάτιση

Είναι μια παθολογική κατάσταση που λίγοι άνθρωποι έχουν ακούσει για αυτή. Κατά την παλίνδρομη εκσπερμάτιση το σπέρμα προωθείται μέσα στην ουροδόχο κύστη αντί στο έξω στόμιο της ουρήθρας.

Οφείλεται σε δυσμορφία της ουρήθρας. Σε ένα υγιή άνδρα, η βαλβίδα ανάμεσα στην κύστη και την ουρήθρα κλείνει κατά την εκσπερμάτιση και η βαλβίδα ανάμεσα στους σπερματικούς πόρους και την ουρήθρα κλείνει κατά την ούρηση ώστε να αποφευχθεί η είσοδος ούρων στο σπέρμα και η είσοδος σπέρματος στην κύστη.

Σε άνδρες με παλίνδρομη εκσπερμάτιση, οι βαλβίδες δεν μπορούν να ρυθμίσουν τη ροή των ούρων και τη ροή του σπέρματος από την ουρήθρα. Για αυτό το λόγο είναι πιθανό να βρεθεί σπέρμα στα ούρα τους.

Τα ούρα είναι πολύ όξινα με αποτέλεσμα το δείγμα σπέρματος που μπορεί να παράγει ένας άνδρας να μην έχει γονιμοποιητική ικανότητα. Οι περισσότεροι άνδρες με παλίνδρομη εκσπερμάτιση δεν μπορούν να δώσουν δείγμα σπέρματος με αυνανισμό και συλλογή σε ειδικό κουτί συλλογής όπως οι άλλοι άνδρες για να χρησιμοποιηθεί για IVF. Η παλίνδρομη εκσπερμάτιση μπορεί να προκληθεί μετά από εγχείριση στον προστάτη ή στην ουρήθρα, από διαβήτη και από ορισμένα φάρμακα για τη θεραπεία της υπέρτασης (υψηλή αρτηριακή πίεση),της υπερπλασίας του προστάτη και από φάρμακα για την αλλαγή της διάθεσης.

Άλλοι παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν ανδρική υπογονιμότητα είναι

• Η υπερβολική άσκηση. Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι η υπερβολική σωματική άσκηση μπορεί να προκαλέσει αυξημένη απελευθέρωση στεροειδών ορμονών ,που επηρεάζουν την ανδρική γονιμότητα
• Stress
• Παχυσαρκία
• Ναρκωτικές ουσίες , όπως η μαριχουάνα και η κοκαΐνη
• Αλκοόλ
• Κάπνισμα
• Στεροειδή
• Η έκθεση σε τοξίνες τόσο στην εργασία όσο και στο οικογενειακό περιβάλλον
• Τα φυτοφάρμακα
• Ο μόλυβδος
• Η ακτινοβολία
• Οι ραδιενεργές ουσίες
• Ο υδράργυρος
• Τα βαρέα
• Θερμότητα. Αν και το αποτέλεσμα είναι συχνά προσωρινή υψηλή θερμοκρασία των όρχεων μπορεί να μειώσει την παραγωγή σπέρματος, αύξηση της τοπικής θερμοκρασίας μπορεί να συμβεί όταν ένα άτομο φοράει εσώρουχα πάρα πολύ σφιχτά ή αν κάνει ποδήλατο πολύ ώρα.

Θεραπεία Yπογονιμότητας

Ο κάθε άνδρας ανάλογα με την αιτία της υπογονιμότητας θα πρέπει να ενημερώνεται από τον θεράποντα ιατρό σχετικά με τις δυνατότητες αλλαγής του τρόπου ζωής που μπορεί να αυξήσει τα ποσοστά γονιμότητας.

Αν αριθμός σπερματοζωαρίων είναι πολύ χαμηλός, συνιστάται αραίωση στις σεξουαλικές επαφές προκειμένου να αυξηθεί η ποσότητα των σπερματοζωαρίων στο σπέρμα.

Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι οι άνδρες μπορούν να βελτιώσουν την ποιότητα του σπέρματος τους για την αύξηση των αριθμό των σπερματοζωαρίων με χορήγηση ενός συνδυασμού φυλλικού οξέος και ψευδαργύρου. Εάν υπάρχουν ορμονικές διαταραχές , θετικά αποτελέσματα μπορούν να προκύψουν με τη χρήση ορμονών.

Αν ο άνθρωπος πάσχει από μια ήπια υπογονιμότητα , η τεχνητή γονιμοποίηση ή άλλες τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, όπως η μέθοδος GIFT (ενδοσαλπιγγική μεταφορά γαμετών, Gamete IntraFαllopian Transfer) συνίσταται στην τοποθέτηση μέσα στη λήκυθο των σαλπίγγων, 3-4 ωαρίων και ZIFT (intrafallopian transfer of fertilized eggs), η μέθοδος αυτή είναι ίδια με τη μέθοδο GIFT με τη διαφορά ότι, αντί ωαρίων και σπέρματος, μεταφέρουμε στις σάλπιγγες έμβρυα που έχουν ήδη γονιμοποιηθεί στο εργαστήριο. Η διαδικασία μεταφοράς των εμβρύων γίνεται στο νοσοκομείο την 2η ή 3η ημέρα μετά την ωοληψία με λαπαροσκόπηση και γενική αναισθησία. Η διαίρεση των εμβρύων συνεχίζεται εντός των σαλπίγγων και φθάνουν στην μήτρα στο στάδιο της βλαστοκύστης.

Η μέθοδος αυτή ενδείκνυται κυρίως σε περιπτώσεις ασθενών με ανατομικό κώλυμα στον τράχηλο της μήτρας, που εμποδίζει την επιτυχή εμβρυομεταφορά, και όπου το GIFT δεν μπορεί να εφαρμοστεί λόγω διαταραχών στην ποιότητα του σπέρματος και η γονιμοποίηση γίνεται μόνο με τη μέθοδο (μικρο-γονιμοποίησης) ICSI.

Αν το δείγμα σπέρματος είναι κακής ποιότητας ή αν υπάρχει ιστορικό προηγούμενης αποτυχίας γονιμοποίησης με απλό IVF, τότε χρησιμοποιείται η μικρο-γονιμοποίησης (intra-cytoplasmic sperm injection, ICSI).

Είναι η τεχνική που κάνει πραγματικότητα την εξίσωση:

Ένα ωάριο + Ένα σπερματοζωάριο = Ένα έμβρυο και ξεπερνά τα προβλήματα χαμηλού αριθμού σπερματοζωαρίων ή χαμηλής κινητικότητας, που συνήθως προκαλούν την ανδρική υπογονιμότητα.

Η μέθοδος ICSI έφερε επανάσταση στην θεραπεία της ανδρικής υπογονιμότητας. Η ανάγκη για εκατοντάδες χιλιάδες σπερματοζωάρια, προϋπόθεση για τη γονιμοποίηση των ωαρίων στην εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF), περιορίσθηκε σε ένα βιώσιμο σπερματοζωάριο που απαιτείται για ICSI. Αυτό οδήγησε στην πρόσφατη «επιθετική» ανάπτυξη νέων χειρουργικών τεχνικών για την παροχή βιώσιμων σπερματοζωαρίων από άνδρες με χαμηλό αριθμό ή και καθόλου.

Αυτό έχει επίσης ωθήσει τους ουρολόγους, εκτός από την εκσπερμάτιση στο ανδρικό αναπαραγωγικό σύστημα, να ερευνήσουν άλλες πηγές, προκειμένου να βρουν σπέρμα για μιά βιολογική εγκυμοσύνη.

Σήμερα, οι πηγές του σπέρματος σε ασθενείς με αζωοσπερμία (ανυπαρξία σπερματοζωαρίων κατά την εκσπερμάτιση) περιλαμβάνουν την vas deferens (ορχικός πόρος – αγωγός), την επιδιδυμίδα και τους όρχεις, με τη χρήση τεχνικών λήψης σπέρματος.

Οι τεχνικές λήψης σπέρματος περιλαμβάνουν τη χρήση ελλάσονος χειρουργικής επέμβασης για τη συλλογή σπέρματος από τα όργανα εντός του γεννητικού συστήματος. Οι τεχνικές αυτές προσφέρονται για άνδρες στους οποίους η μεταφορά του σπέρματος δεν είναι δυνατή λόγω της απουσίας του συστήματος αγωγών που μεταφέρουν το σπέρμα στην εκσπερμάτιση, (δηλαδή εκ γενετής έλλειψη του ορχικού αγωγού) ή δεν είναι σε θέση να ανασυγκροτηθεί.

Σήμερα, το σπέρμα εξάγεται αρκετά αξιόπιστα (60-70% επιτυχία) από τους όρχεις ανδρών με προβλήματα παραγωγής σπέρματος. Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε, ωστόσο, ότι η in vitro γονιμοποίηση (IVF) είναι η τεχνολογία που απαιτείται για την επίτευξη εγκυμοσύνης στη μεγάλη πλειοψηφία αυτών των διαδικασιών και κατά συνέπεια, τα ποσοστά επιτυχίας είναι στενά συνδεδεμένα με ένα σύνθετο και συμπληρωματικό πρόγραμμα υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και για τα δύο μέλη του ζευγαριού.